HỌC VÀ LUYỆN NGỮ ÂM TIẾNG ANH CHỈ QUAN TRỌNG VỚI KỸ NĂNG NGHE - NÓI?

Lời mở đầu

Nhiều người cho rằng phát âm chỉ quan trọng đối với kỹ năng Nghe và Nói. Tuy nhiên, trong môi trường coi Tiếng Anh như một ngoại ngữ như ở Việt Nam, kiến thức và kỹ năng ngữ âm còn có ảnh hưởng sâu rộng đến toàn bộ quá trình học ngoại ngữ: từ mức độ “dễ hiểu” (intelligibility) trong giao tiếp, sự tự tin và khả năng tương tác xã hội, cho đến sự ảnh hưởng trực tiếp đến các kỹ năng nghe - nói, đọc - viết, học từ vựng, nắm ngữ pháp, và trang bị kiến thức nền bằng tiếng Anh trong các chủ đề học thuật của IELTS.

1. Kỹ năng phát âm là một trong bốn tiêu chí chấm điểm chính của bài thi Nói IELTS

Trong bài thi Nói IELTS, thí sinh cần phát âm rõ ràng, dễ hiểu, và sử dụng linh hoạt trọng âm, nhịp điệu, ngữ điệu để trình bày câu trả lời một cách tự nhiên, mạch lạc.

Các nghiên cứu chỉ ra rằng việc giảng dạy phát âm có định hướng giúp cải thiện rõ rệt mức độ nói dễ hiểu (intelligibility) theo thời gian (Derwing & Munro, 2015). Điều này khẳng định sự cần thiết của việc giảng dạy cả âm đoạn (như nguyên âm, phụ âm), và siêu đoạn (như trọng âm, nhịp điệu, ngữ điệu) trong một khóa dạy phát âm Tiếng Anh có định hướng, thay vì chỉ tập trung luyện nghe - nói. Mời các bạn tham khảo giải pháp từ Khóa học: Chinh phục kỹ năng phát âm Tiếng Anh. 

2. Kiến thức và kỹ năng về Ngữ âm Tiếng Anh là yếu tố tiên quyết để thành công trong bài thi Nghe IELTS

Tiếng Việt chỉ bao gồm các từ đơn âm, có thanh điệu và nhịp điệu theo từng âm tiết; trong khi Tiếng Anh bao gồm cả các từ đơn âm và đa âm, và có nhịp điệu theo trọng âm. Bên cạnh đó, chữ viết và phát âm của các từ Tiếng Anh không liên quan nhau, và không có quy tắc ghép vần và đọc thống nhất các vần như trong Tiếng Việt. Nếu người học từ vựng chỉ thuộc mặt chữ mà không học phát âm, thì khi nghe cũng sẽ không nhận ra được các từ đã được học.

Theo nghiên cứu của Nguyen và Ingram (2016), những sự khác biệt trên còn dẫn đến khó khăn trong việc nắm bắt nhịp điệu (rhythm), ngữ điệu (intonation), phân đoạn câu (chunking, thought groups), âm đọc yếu (weak forms), lược âm (elision, reduction), và chuỗi lời nói nối âm (linking) khi nghe Tiếng Anh.

3. Mối liên hệ giữa kiến thức ngữ âm và tốc độ nhận diện từ vựng trong Đọc IELTS

Ngữ âm tốt giúp tăng tốc độ nhận diện từ, đặc biệt trong điều kiện áp lực thời gian của bài thi IELTS Reading. Ví dụ: biết cách phát âm /ˈɪn.fə.meɪ.ʃən/ giúp người học nhận ra từ ‘information’ trong văn bản nhanh hơn. Koda (2011) gọi đây là mối quan hệ giữa nhận thức về ngữ âm (phonological awareness) và khả năng đọc hiểu trôi chảy (reading fluency).

4. Mối liên hệ giữa kiến thức ngữ âm và chính tả, ngữ pháp trong Viết IELTS

Khi người học có kiến thức ngữ âm tốt, họ dễ dàng liên kết âm thanh và chính tả của từ, giúp ghi nhớ từ vựng tốt hơn và viết từ chính xác hơn. 

Ngữ âm cũng giúp người học ý thức và viết đúng các hình vị ngữ pháp (Grammatical morphemes). Ví dụ như đuôi -ed của thì quá khứ có 3 cách phát âm:

• /t/: watched /wɒtʃt/

• /d/: played /pleɪd/

• /ɪd/: wanted /ˈwɒntɪd/

Khi phát âm chuẩn chỉnh,  người học có thể “nghe được trong đầu” cách dùng từ, cách phát âm động từ được chia đúng thì, từ đó viết đúng và ít mắc lỗi ngữ pháp hơn. Ví dụ thay vì nói hoặc viết sai: “Yesterday I watch a movie”, nếu khi nói thí sinh đã quen phát âm chính xác ‘watched /wɒtʃt/’, thí sinh sẽ có ý thức thêm -ed sau động từ để không chỉ viết mà còn nói đúng ngữ pháp: “Yesterday I watched a movie.”

5. Mối liên hệ giữa kiến thức và kỹ năng ngữ âm Tiếng Anh đối với việc học Từ Vựng

Kiến thức và kỹ năng ngữ âm Tiếng Anh có mối liên hệ chặt chẽ với việc học từ vựng ở cả ba giai đoạn: tiếp thu - ghi nhớ - sử dụng. Đặc biệt, trong môi trường học thuật hoặc các bài thi IELTS, nhiều từ vựng khó thường có cấu trúc âm phức tạp (‘sophisticated’, ‘globalization’, ‘entrepreneurship’). Người học có kỹ năng phân tích ngữ âm tốt sẽ dễ dàng tách âm tiết, nhận diện gốc từ và tiền tố - hậu tố, từ đó đoán nghĩa của từ nhanh chóng và hiệu quả hơn. 

Koda (2011) nhấn mạnh rằng kiến thức ngữ âm không chỉ hỗ trợ kỹ năng đọc nhanh mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc mở rộng vốn từ vựng học thuật. Saito, Webb, Trofimovich, & Isaacs (2016) chỉ ra rằng phát âm rõ ràng và chính xác giúp tăng khả năng hiểu và lĩnh hội thông tin (comprehensibility), đồng thời hỗ trợ người học kích hoạt và sử dụng từ vựng nhanh chóng trong giao tiếp, tránh tình trạng “biết từ nhưng không nói ra được”.

6. Mối liên hệ giữa kiến thức và kỹ năng Ngữ Âm Tiếng Anh đối với việc học Ngữ Pháp

Nghiên cứu của Derwing & Munro (2015) chỉ ra rằng việc luyện phát âm giúp người học tăng độ chính xác trong việc sử dụng các thì và hình vị ngữ pháp khi giao tiếp, từ đó nâng cao tính chính xác (accuracy) và mức độ trôi chảy (fluency) trong cả giao tiếp lẫn bài thi IELTS.

Ví dụ: Nhận diện các hình vị ngữ pháp như -s (số nhiều, ngôi thứ 3 số ít), -ed (quá khứ), -ing (tiếp diễn) thường xuất hiện ở dạng yếu hoặc bị lược âm trong lời nói. Trong bài thi nghe IELTS, thí sinh có thể nghe hiểu được ý nghĩa của từ, nhưng khi viết đáp án ra thì lại mắc những lỗi nhỏ như trên, dẫn đến bị mất điểm bài nghe do lỗi ngữ pháp, chứ không hẳn do kỹ năng nghe kém. 

7. Mối liên hệ giữa kiến thức và kỹ năng Ngữ Âm Tiếng Anh đối với việc trang bị kiến thức nền bằng Tiếng Anh (về các chủ đề IELTS)

Kiến thức và kỹ năng ngữ âm không chỉ giúp người học phát âm đúng và nghe hiểu tốt hơn, mà còn trực tiếp hỗ trợ quá trình trang bị kiến thức nền bằng tiếng Anh cho các chủ đề IELTS. 

Ngữ âm và khả năng tiếp cận kiến thức nền qua nghe - đọc:

Trong IELTS, kiến thức nền thường được tiếp cận thông qua nghe bài giảng (listening passages) và đọc văn bản học thuật (reading passages). Người học có kiến thức ngữ âm tốt sẽ giải mã lời nói và văn bản nhanh hơn, đặc biệt khi gặp hiện tượng nối âm, dạng âm đọc yếu, hay trọng âm câu. Theo Field (2008), kỹ năng ngữ âm giúp nâng cao kỹ năng nghe và giải mã thông tin từ cấp độ nhỏ nhất: âm tiết - từ - cụm từ - câu,... (bottom-up listening skills), từ đó giúp người học hiểu sâu nội dung hơn.

Ngữ âm và việc học từ vựng học thuật theo chủ đề:

Bên cạnh đó, kiến thức nền IELTS bao phủ nhiều lĩnh vực: giáo dục, y tế, công nghệ, văn hóa, toàn cầu hóa. Người học có kỹ năng ngữ âm tốt sẽ dễ dàng tiếp thu các bài giảng hoặc văn bản học thuật, từ đó hình thành kiến thức nền bằng Tiếng Anh thay vì chỉ dựa vào Tiếng Việt. Nation (2022) và Koda (2011) cho rằng phát triển ngữ âm là điều kiện then chốt để xây dựng vốn từ vựng và kiến thức học thuật lâu dài.

Tác động đến kỹ năng sản xuất ngôn ngữ (Nói và Viết):

Khi đã có vốn kiến thức nền về các chủ đề, người học cần truy xuất và vận dụng vốn từ trong quá trình Nói và Viết. Saito, Webb, Trofimovich, & Isaacs (2016) chỉ ra rằng sự rõ ràng và chuẩn xác về phát âm giúp học viên truy hồi lại vốn từ nhanh và nâng cao khả năng vận dụng vốn từ học thuật trong trong nói, viết, hay giao tiếp học thuật.

Kết luận

Bài viết này đã phân tích một cách toàn diện mối liên hệ giữa ngữ âm với mọi khía cạnh của việc học ngoại ngữ. Qua đó, người học có thể nhận thấy rõ rằng học lý thuyết và thực hành phát âm không chỉ giúp “nói hay, nghe tốt”, mà còn là nền tảng giúp họ phát triển năng lực ngôn ngữ tổng thể và đạt thành công trong kỳ thi IELTS. Và nếu bạn nhận thấy việc học từ vựng của mình chưa hiệu quả, hay luyện nghe - nói mãi mà không tiến bộ, vv..., hãy xem xét đến cả nguyên nhân đến từ kiến thức và kỹ năng ngữ âm Tiếng Anh của mình nhé.

Trong bài viết tiếp theo, Ms. Linh Sarah sẽ nêu những khó khăn và thách thức trong việc dạy và luyện ngữ âm Tiếng Anh ở Việt Nam. Từ đó, English4us - Linh Sarah sẽ đưa ra các giải pháp được tích hợp trong khóa học: Chinh phục kỹ năng phát âm Tiếng Anh. Các bạn hãy nhấn theo dõi trên trang web để được cập nhật các bài viết mới nhé!

Trân trọng,

Linh Sarah

Tài liệu tham khảo cho bài viết trên:

Derwing, T. M., & Munro, M. J. (2015). Pronunciation fundamentals: Evidence-based perspectives for L2 teaching and research. John Benjamins Publishing Company.

Field, J. (2010). Listening in the language classroom. Cambridge University Press.

Koda, K. (2011). Insights into second language reading a cross-linguistic approach. Cambridge University Press.

Nation, I. S. P. (2022). Learning vocabulary in another language. Cambridge University Press.

Nguyen, T. T. A., & Ingram, J. (2005). Vietnamese acquisition of English word stress. TESOL Quarterly, 39(2), 309. https://doi.org/10.2307/3588314

Saito, K., Trofimovich, P., Isaacs, T., & Trofimovich, P. (2016). Re-examining phonological and lexical correlates of second language comprehensibility: The role of rater experience. Second Language Pronunciation Assessment, 141–156. https://doi.org/10.21832/9781783096855-010