PHƯƠNG PHÁP DẠY PHÁT ÂM TƯỜNG MINH (EXPLICIT INSTRUCTION) VỚI BẢNG PHIÊN ÂM TIẾNG ANH QUỐC TẾ IPA.

Khác với Tiếng Việt, Tiếng Anh gồm cả những từ đơn âm và đa âm, thậm chí có những từ rất dài và gồm nhiều âm tiết. Ngoài ra, chính tả và cách phát âm của các từ Tiếng Anh không liên quan nhau (chữ viết một đằng, phát âm một nẻo), không hề tuân theo quy tắc ghép vần và đọc các vần đồng nhất như Tiếng Việt. 

Trong bài viết trước: “Học và luyện Ngữ âm Tiếng Anh chỉ quan trọng với kỹ năng nghe - nói?”, Ms. Linh Sarah đã chứng minh Ngữ Âm là yếu tố vô cùng quan trọng để thúc đẩy mọi khía cạnh của quá trình học Tiếng Anh, dựa trên cơ sở khoa học. 

Bên cạnh đó, từ kinh nghiệm thực tế khi dạy khóa học “Tích hợp từ vựng - ngữ pháp - kiến thức nền cho IELTS và các kỳ thi khác”, Ms. Linh Sarah nhận thấy điểm yếu “then chốt” của học viên nằm ở việc phát âm và ghi nhớ từ vựng, đặc biệt khi nhiều từ vựng trong học thuật và IELTS có độ dài, khó và phức tạp hơn các từ vựng trong sách giáo khoa ở trường. 

Khoa học chứng minh độ đàn hồi não bộ (neuroplasticity) của trẻ em tốt hơn của người lớn khi học ngoại ngữ ở đặc điểm: nghe, nhận diện các âm, và bắt chước nói theo sẽ “nhạy” và chuẩn xác hơn người lớn. Khả năng này giảm dần khi độ tuổi người học lớn dần. Khoảng từ 10 tuổi trở đi, người học còn mắc phải những lỗi phát âm “cố hữu (fossilized)” rất khó sửa do ảnh hưởng từ tiếng mẹ đẻ. 

Tuy nhiên, việc bắt đầu học Tiếng Anh sớm hay muộn không thành vấn đề. Trẻ nhỏ sẽ học phát âm Tiếng Anh theo phương pháp tiếp xúc và bắt chước một cách tự nhiên (implicit learning); còn ở độ tuổi lớn hơn, ngoài phương pháp tự nhiên (implicit learning), học viên cần phải học và luyện tập theo giáo án dạy phát âm tường minh (explicit learning) với bảng phiên âm Tiếng Anh quốc tế IPA (International Phonetic Alphabet). Vậy phương pháp trên là gì; vì sao nó là nền tảng “không thể thiếu” của quá trình phát triển năng lực Anh Ngữ bền vững; và English4us - Linh Sarah đã áp dụng thành công với các học viên của mình như thế nào?

Ở độ tuổi lớn hơn, ngoài phương pháp tự nhiên (implicit learning), học viên cần phải học và luyện tập theo giáo án dạy phát âm tường minh (explicit learning) với bảng phiên âm Tiếng Anh quốc tế IPA (International Phonetic Alphabet).

Bảng phiên âm Tiếng Anh quốc tế (IPA). Nguồn: Internet.

1.IPA là gì và cách thức hoạt động

Bảng phiên âm quốc tế (International Phonetic Alphabet - IPA) là hệ thống ký hiệu ngữ âm chuẩn hóa, được thiết kế để biểu diễn chính xác mọi âm thanh lời nói. IPA giúp thiết lập mối quan hệ một - một giữa ký hiệu và âm vị: mỗi âm thanh có một ký hiệu riêng, không phụ thuộc vào cách viết chính tả. Với giáo án giảng dạy phát âm tường minh đúng phương pháp sư phạm, cùng người dạy có kinh nghiệm thực tiễn trong việc chỉnh sửa lỗi phát âm Tiếng Anh cho người Việt; việc sử dụng bảng phiên âm quốc tế  IPA có thể giúp người học: 

• Nhận diện chính xác âm thanh khi nghe bằng cách liên kết tai - mắt - ký hiệu.

• Tái tạo đúng âm thanh khi nói dựa trên ký hiệu phiên âm và quan trọng nhất là kinh nghiệm hướng dẫn “kỹ thuật bật âm” từ người dạy).

• Nắm vững quy tắc phát âm và có thể tự học phát âm trong suốt quá trình học Tiếng Anh về sau: người học có thể nhìn phiên âm của từ và phát âm chính xác (thậm chí không cần nghe), hoặc khi nghe có thể bắt chước đọc theo chính xác luôn, do đã nắm vững hệ thống âm trong Tiếng Anh.

Các nhà ngôn ngữ học ứng dụng như Celce-Murcia, Brinton & Goodwin (2010) coi IPA là công cụ trung tâm trong chuỗi dạy và học phát âm: từ âm đoạn (nguyên âm, phụ âm) đến siêu đoạn (trọng âm, nhịp điệu, ngữ điệu).

2. Vì sao dạy phát âm tường minh với IPA (theo đúng phương pháp sư phạm) có thể giúp người học Việt Nam vượt qua khó khăn phát âm để thành công trong kỳ thi IELTS và phát triển kỹ năng Anh Ngữ bền vững?

2.1. IPA giúp đánh giá được kỹ năng phát âm của người học một cách tường minh:

Hệ thống các âm trong IPA là cơ sở để cung cấp cho giáo viên các tiêu chí đánh giá kỹ năng phát âm của người học một cách rõ ràng, từ đó có thể đưa ra các phản hồi cụ thể và hiệu quả để người học sửa lỗi và tiến bộ, thay vì học viên chỉ luyện nghe và bắt chước đọc theo một cách “cảm tính” (Lee, Jang & Plonsky, 2015; Saito & Plonsky, 2019). 

2.2. IPA giúp phân biệt “sự khác nhau tinh tế” giữa các âm để bật âm chuẩn xác hơn:

Hệ thống các âm trong IPA giúp người học phân biệt được “sự khác nhau tinh tế” giữa các cặp âm rất giống nhau trong cùng Tiếng Anh (minimal pairs), và giữa Tiếng Anh với Tiếng Việt. Từ đó, các lỗi sai phát âm cố hữu của học viên lớn tuổi (do ảnh hưởng bởi tiếng mẹ đẻ) sẽ được khắc phục hiệu quả hơn. 

2.3. Nắm vững IPA và kỹ thuật bật âm giúp học viên tự học và luyện kỹ năng phát âm trong suốt quá trình học Tiếng Anh về sau:

Sau khi nắm vững 44 âm trong bảng phiên âm Tiếng Anh, và kỹ thuật bật âm chuẩn xác, học viên hoàn toàn có khả năng nhìn phiên âm và đọc đúng từ (thậm chí không cần nghe), hoặc khi nghe có thể bắt âm chính xác và từ đó biết luôn phiên âm và cách đọc từ vựng. Đây là nền tảng để trong suốt quãng đời học Tiếng Anh hay luyện IELTS về sau, học viên tự luyện phát âm bằng phương pháp Nghe và Bắt chước theo (Shadowing) mà không cần sự can thiệp của giáo viên. 

Giai đoạn tự luyện bằng phương pháp “shadowing” cực kỳ quan trọng, vì các khóa học IELTS phổ biến hiện nay chỉ đủ thời lượng để tập trung vào dạy các dạng đề thi và chiến lược làm bài thi của cả 4 kỹ năng: Nghe - Đọc - Viết - Nói, nên học viên không thể được học quy tắc và luyện kỹ năng phát âm một cách kỹ lưỡng, bài bản trong khóa IELTS được. Kết quả là những học viên thiếu nền tảng ngữ âm sẽ cảm thấy nản và lo âu khi có bước nhảy vọt vào luyện IELTS, và cũng rất khó bật lên được điểm số cao vì phát âm ảnh hưởng không chỉ đến kỹ năng Nghe - Nói mà còn tác động lên toàn bộ các khía cạnh khác của việc học Tiếng Anh.

3. English4us - Linh Sarah đã áp dụng thành công phương pháp “Dạy phát âm tường minh với bảng phiên âm Tiếng Anh quốc tế IPA” như thế nào?

Tại English4us – Linh Sarah, phương pháp dạy phát âm tường minh với bảng phiên âm quốc tế IPA không hề được triển khai một cách rời rạc, mà được tích hợp vào toàn bộ hệ thống khóa học từ Giai đoạn 1 (Xây nền) đến Giai đoạn 2 (Luyện thi IELTS), với triết lý rõ ràng: Phát âm là nền tảng cho mọi kỹ năng ngôn ngữ, không chỉ riêng Nghe – Nói.

Dựa trên kinh nghiệm hơn 12 năm giảng dạy và thiết kế khóa học, Ths. Linh Sarah  (Master of TESOL & FLT) đã triển khai phương pháp này thông qua mô hình học tập thông minh áp dụng công nghệ giáo dục (Smart Blended Language Learning), cùng kinh nghiệm dày dặn trong hướng dẫn kỹ thuật bật âm và chỉnh sửa lỗi phát âm Tiếng Anh cho người Việt.

3.1. Thiết kế khóa học và giáo án tối ưu hóa điều kiện thực hành cho người học

Trong khóa “Chinh phục kỹ năng phát âm Tiếng Anh”, học viên được làm quen và luyện tập đầy đủ 44 âm trong IPA (12 nguyên âm đơn, 8 nguyên âm đôi, và 24 phụ âm). Đặc biệt, học viên hiểu và biết “mẹo” để nhớ toàn bộ 44 âm một cách hệ thống và dễ dàng. 

Tuy nhiên, nhiều khóa học chỉ dừng lại ở việc giúp học viên hiểu và nhớ được hình ảnh của các ký hiệu âm thanh, mà chưa giúp học viên bật âm chuẩn xác tương ứng với các ký hiệu. Do đó, Ths. Linh Sarah áp dụng cách tiếp cận tường minh (explicit instruction) kết hợp công nghệ giáo dục: mỗi âm được giới thiệu qua ký hiệu IPA, vị trí cấu âm, kỹ thuật bật âm, ví dụ cụ thể, và bài tập thực hành trên trang web bài giảng điện tử với sự hỗ trợ của công nghệ. 

Các videos nộp bài từ học viên cho thấy sự cải thiện rõ rệt kỹ năng phát âm Tiếng Anh và  từ đó thúc đẩy sự  tự tin và yêu thích đối với việc học Tiếng Anh hơn.

3.2. Duy trì kỹ năng phát âm xuyên suốt quá trình học Tiếng Anh của các khóa học tiếp theo:

Sai lầm phổ biến của nhiều người là cho rằng kỹ năng phát âm Tiếng Anh có thể cải thiện chỉ sau một khóa học ngữ âm -  khi học viên có thể thuộc hết 44 âm trong bảng phiên âm. Sự thật là học viên cần thời gian để luyện kỹ thuật bật âm chuẩn xác và khắc phục dần các lỗi cố hữu của tiếng mẹ đẻ. Đặc biệt là mỗi từ Tiếng Anh lại có phát âm không liên quan đến chữ viết, nên chừng nào còn học  từ vựng thì chừng đó còn phải luyện đọc và nhớ phiên âm hay cách phát âm của từ. 

Bên cạnh đó, IPA không chỉ dừng ở mức độ “học âm rời rạc”, mà được gắn liền với từ vựng, ngữ pháp, và tiếp thu kiến thức nền trong khóa VGBI: học viên vừa học cách phát âm từ, vừa luyện trọng âm, ngữ điệu trong câu, đồng thời củng cố ngữ pháp và vốn từ. Tiếp đó, trong các khóa Luyện IELTS, phát âm là điều kiện thiết yếu: khả năng nhận diện âm tốt giúp các thí sinh luyện nghe hiệu quả, và kỹ năng bật âm tốt là điều kiện để nói tự tin và dễ hiểu.

4. Giới thiệu khóa học: Chinh phục kỹ năng phát âm Tiếng Anh (bằng phương pháp Dạy phát âm tường minh với bảng phiên âm quốc tế IPA). 

4.1. Mục tiêu khóa học:

Sau khóa học, học viên sẽ:

• Làm quen và luyện tập đầy đủ 44 âm trong IPA (12 nguyên âm đơn, 8 nguyên âm đôi, 24 phụ âm).

• Phát âm tự tin và dễ hiểu (intelligible) khi giao tiếp.

• Nghe tốt hơn trong giao tiếp thực tế và bài nghe IELTS.

• Đạt điểm cao hơn ở tiêu chí Phát Âm trong bài thi nói IELTS.

• Định hướng lâu dài: Sau khi nắm vững IPA, học viên có thể tự học phát âm suốt đời bằng cách tra phiên âm và luyện nghe- đọc theo (shadowing), và không còn phụ thuộc hoàn toàn vào giáo viên.

4.2. Đối tượng tuyển sinh

• Học sinh từ lớp 5 trở lên, sinh viên, người đi làm muốn cải thiện phát âm.

• Phụ huynh muốn con có nền tảng phát âm chuẩn trước khi học IELTS.

• Người học Tiếng Anh lâu năm nhưng vẫn chưa tự tin khi nói/ nghe.

  
  

4.3. Thời lượng và hình thức học

Khóa học Chinh phục kỹ năng phát âm Tiếng Anh có thời lượng 8 buổi (1.5 giờ / 1 buổi) - với 2 hình thức học, học viên có thể chọn một trong hai hình thức sau:

1.Hoặc: Học online qua Zoom, kết hợp học & thực hành online trên trang web bài giảng điện tử (bắt buộc).

2.Hoặc: Học trực tiếp trên lớp học tại địa chỉ 68B - Trần Nguyên Đán - Khu đô thị Định Công - Phương Liệt - Thanh Xuân - HN, kết hợp học & thực hành online trên trang web bài giảng điện tử (bắt buộc).

Đây là Lớp Học Đa Hình Thức Đồng Thời (Concurrent Hybrid Classrooms).

*Hai hình thức này được áp dụng mức học phí như nhau, và học viên BẮT BUỘC phải có máy tính hoặc laptop để tham gia khóa học này.

*Quý vị phụ huynh và các bạn học viên vui lòng liên hệ đến số ĐT hoặc Zalo: 0903226338 để nhận thông tin về chương trình học phí, và được ưu tiên giảm học phí khi đăng ký sớm nhé!

4.4. Các bước đăng ký học:

Bước 1: Quý vị liên hệ English4us - Linh Sarah qua ĐT/ ZALO: 0903226338 để được tư vấn về chương trình học, nhận đường link kiểm tra trình độ online hoặc đến địa điểm trực tiếp, và nhận thông tin về ưu đãi học phí.

Bước 2: Quý vị điền đầy đủ thông tin vào Form đăng ký  khóa "Chinh phục kỹ năng phát âm Tiếng Anh"(Đặc biệt phải đăng ký Gmail cá nhân cho học viên, Gmail này phải không lệ thuộc vào tài khoản Gmail của bố mẹ hay người bảo hộ - thì học viên mới có thể được thêm vào Google Group của cả lớp). 

Bước 3: Quý vị và học viên vui lòng chuyển khoản học phí đến số tài khoản: 0301000312386 - Ngân hàng Vietcombank - chủ tài khoản: Nguyễn Hải Linh. 

Thông tin chuyển khoản: Họ Tên + Lớp (Ví dụ: Phan Thu Huong + Lop Phat Âm 1).

*Sau khi đóng học phí, quý phụ huynh và học viên sẽ nhận được thông báo và video hướng dẫn chi tiết về các bước tham gia khóa học (học trực tiếp và đăng nhập vào học trên trang web bài giảng điện tử), và được thêm vào nhóm Zalo của lớp để tiện liên lạc và trao đổi thông tin.

Cảm ơn quý vị và các bạn đã tin tưởng và hợp tác!

Trân trọng!

Linh Sarah

Tài liệu khoa học tham khảo: Celce-Murcia, M., Brinton, D. M., & Goodwin, J. M. (2010). Teaching pronunciation: A reference for teachers of English to speakers of other languages. Cambridge University Press.

Handbook of the International Phonetic Association: A guide to the use of the international phonetic alphabet. (2023). . Cambridge University Press.

Lee, J., Jang, J., & Plonsky, L. (2014). The effectiveness of Second language pronunciation instruction: A meta-analysis. Applied Linguistics, 36(3), 345–366. https://doi.org/10.1093/applin/amu040

Nguyen, L. T., & Newton, J. (2020). Pronunciation Teaching in Tertiary EFL Classes: Vietnamese Teachers’ Beliefs and Practices. The Electronic Journal for English as a Second Language, 24(1).

Saito, K., & Plonsky, L. (2019). Effects of second language pronunciation teaching revisited: A proposed measurement framework and meta‐analysis. Language Learning, 69(3), 652–708. https://doi.org/10.1111/lang.12345

Tran, D. P., & Nguyen, H. B. (2020). EFL teachers’ beliefs and practices of teaching pronunciation in a Vietnamese setting. Universal Journal of Educational Research, 8(12), 7022–7035. https://doi.org/10.13189/ujer.2020.081270

Trinh, Q. L., Nguyen, T. D., & Le, T. T. (2022). Using explicit instruction of the International Phonetic Alphabet System in English as a foreign language adult classes. European Journal of Educational Research, volume–11–2022(volume–11–issue–2–april–2022), 749–761. https://doi.org/10.12973/eu-jer.11.2.749