LÀM THẾ NÀO ĐỂ ĐƯA VIỆC RÈN LUYỆN TRÍ TUỆ CẢM XÚC VÀO DẠY VÀ HỌC TIẾNG ANH?
- Linh Sarah
- Jul 29
- 10 min read
Updated: Sep 23
1. Lời mở đầu
IQ (Chỉ số thông minh) đo lường năng lực trí tuệ tổng quát như tư duy logic - toán học, khả năng suy luận, trí nhớ, và tốc độ xử lý thông tin, vv…
Vậy theo các bạn, việc học một ngôn ngữ thứ hai (ngôn ngữ không phải tiếng mẹ đẻ) có thể thành công nhờ chỉ số IQ cao hay không?
Nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng: Ngoài IQ, thành công trong học ngôn ngữ thứ hai phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác như động lực học tập, thái độ của người học, chiến lược học, năng khiếu ngôn ngữ, môi trường học tập, cơ hội luyện tập thực tế, và cả trí thông minh cảm xúc (EQ),
Trí thông minh cảm xúc (EQ) - bao gồm khả năng tự nhận thức, điều tiết cảm xúc, đồng cảm và tương tác xã hội, vv... - cũng là yếu tố quan trọng trong việc thúc đẩy hiệu quả học ngôn ngữ. Nghiên cứu đã chỉ rõ rằng tích hợp EQ vào dạy và học Tiếng Anh giúp tăng động lực học tập, sự kiên nhẫn, giảm lo lắng, và cải thiện khả năng giao tiếp của người học. Đồng thời, giáo viên có năng lực EQ cao cũng ảnh hưởng tích cực đến sự quản lý lớp, sự tận tâm trong giảng dạy, và tạo ra môi trường lớp học lành mạnh và gắn kết hơn.
2. Câu chuyện trong lớp học Tiếng Anh của Ms. Linh Sarah
Nhiều năm trước, Ms. Linh Sarah cải tiến các khóa học Tiếng Anh cho trẻ em: thay vì chủ yếu được dạy hát, đọc to văn bản hay luyện nói theo các mẫu câu ngắn; các bạn nhỏ sẽ thực hành nghe - nói, tương tác, và thuyết trình bằng Tiếng Anh. Các hoạt động đó đều đòi hỏi kỹ năng ngôn ngữ bậc cao. Tuy nhiên, kết quả rất “shocked” khi gần một nửa lớp xin thôi học. Phụ huynh chia sẻ lý do là vì các con cảm thấy căng thẳng và sợ hãi khi phải trình bày bằng Tiếng Anh trước lớp, dù đã chuẩn bị kỹ lưỡng.
Từ trải nghiệm này, Ms. Linh Sarah nhận ra dù phương pháp giảng dạy có hiện đại đến đâu cũng sẽ không hiệu quả nếu bỏ qua yếu tố cảm nhận và tâm lý của người học. Với nhiều học sinh Việt Nam, tâm lý căng thẳng khi nói trước khán giả, sợ bị đánh giá, lo lắng khi mắc lỗi, và sự thiếu tự tin khi thể hiện bản thân bắt nguồn từ văn hóa học đường nặng tính thụ động - nơi học sinh hiếm khi được rèn luyện tư duy phản biện và bày tỏ quan điểm cá nhân. Do đó, để đứng nói rõ ràng, mạch lạc và tự tin bằng tiếng mẹ đẻ đã khó, đằng này lại bằng Tiếng Anh thì càng thách thức với các con.
Với tinh thần lắng nghe và thấu hiểu, Ms. Linh Sarah không chỉ điều chỉnh lại nhịp độ và môi trường học tập để tạo cảm giác an toàn cho học sinh, mà còn thiết kế lại lớp học theo mô hình ứng dụng công nghệ giáo dục để mang đến một nền tảng số giúp người học học từ vựng, phát âm, và luyện các kỹ năng nghe - nói Tiếng Anh dễ dàng hơn, theo nhịp độ cá nhân, giảm áp lực, từ đó giúp các con dần dần xây dựng được sự tự tin và niềm vui trong việc học Tiếng Anh.
Cũng từ đó, xây dựng một môi trường lớp học Tiếng Anh - với sự quan tâm đến trí tuệ cảm xúc của cả thầy và trò - là một trong những mục tiêu quan trọng tại English4us - Linh Sarah.
3. Tích hợp phát triển trí thông minh cảm xúc vào dạy và học Tiếng Anh tại English4us - Linh Sarah
Việc phát triển trí tuệ cảm xúc (EQ) không diễn ra tách biệt, mà được lồng ghép một cách tự nhiên vào các hoạt động học ngôn ngữ tại English4us - Linh Sarah, giúp người học cải thiện thành tích học tập, tăng cường động lực nội tại, giảm mức độ lo âu, và giúp học viên thành công cả trong lớp học và ngoài đời sống.
3.1. Đối với các khóa Tiếng Anh trẻ em:
Các bài học Tiếng Anh được Ms. Linh Sarah thiết kế tỷ mỉ, tâm huyết thông qua các chiến lược kể chuyện (storytelling) cùng các hoạt động mở rộng như viết và trình bày cảm nghĩ về câu chuyện, và phản tư về cảm xúc của chính mình thông qua nội dung và các nhân vật trong câu chuyện, từ đó giúp các bạn nhỏ học được cách nhận diện cảm xúc của chính mình. Nhận diện cảm xúc chính là bước đầu tiên để có thể quản lý cảm xúc hiệu quả. Bên cạnh đó, các con luôn được khuyến khích thể hiện cảm xúc cá nhân của mình khi trình bày các sản phẩm học tập như thuyết trình, kể chuyện, và các bài viết và nói.
Các hoạt động mở rộng như viết và trình bày cảm nghĩ về câu chuyện.
3.2. Đối với các khóa học dành cho các lứa tuổi thanh thiếu niên:
Tại English4us – Linh Sarah, các khóa học dành cho lứa tuổi thanh thiếu niên như Tích hợp Từ vựng – Ngữ pháp và Kiến thức nền cho IELTS & các kỳ thi khác, Luyện thi IELTS, hay Chinh phục kỹ năng phát âm Tiếng Anh đều được thiết kế không chỉ tập trung vào việc rèn luyện kỹ năng ngôn ngữ, mà còn tạo cơ hội để học viên kết nối sâu sắc với nội dung bài học thông qua những chủ đề gắn liền với đời sống thực tế như: thư giãn và chăm sóc sức khỏe tinh thần, quản lý áp lực trong học tập, và thấu hiểu sự khác biệt văn hóa, vv…. Những chủ đề này được chính Ms. Linh Sarah thiết kế với sự hỗ trợ của công nghệ nhằm truyền tải tri thức một cách sinh động và có tác động tích cực đến tâm lý và tinh thần của người học.
Thay vì chỉ học từ vựng hay cấu trúc ngôn ngữ một cách rập khuôn, học viên được khuyến khích thể hiện suy nghĩ và cảm xúc cá nhân một cách rõ ràng và tự tin trong cả kỹ năng nói và viết. Điều này không chỉ giúp học viên nâng cao năng lực sử dụng ngôn ngữ, mà còn phát triển khả năng tự nhận thức, đồng cảm và thể hiện bản sắc cá nhân. Đó đều là những yếu tố quan trọng của một người học ngôn ngữ có trí tuệ cảm xúc cao.
3.3. Hệ thống đánh giá quá trình học tập được thiết kế chú trọng vào quá trình tiến bộ của người học và phát triển nhận thức về bản thân:
Tại English4us - Linh Sarah, hệ thống đánh giá được thiết kế theo hướng đánh giá quá trình (formative assessment), tập trung vào việc theo dõi và khích lệ sự tiến bộ cá nhân của từng học viên thay vì so sánh giữa các cá nhân. Bên cạnh điểm số của các bài kiểm tra, giáo viên còn theo dõi và ghi nhận từng bước phát triển về năng lực ngôn ngữ, kỹ năng học tập, và cảm nhận của người học; và từ đó đưa ra các phản hồi mang tính xây dựng, cụ thể và cá nhân hóa cho người học. Nhờ vậy, học viên được hỗ trợ để xây dựng khả năng tự nhận thức về bản thân (self-awareness), hiểu được điểm mạnh, điểm cần cải thiện của mình. Đây cũng là một thành tố quan trọng của trí tuệ cảm xúc.
Các phản hồi mang tính xây dựng, cụ thể và cá nhân hóa cho người học.
3.4. Phản hồi mang tính xây dựng và cá nhân hóa từ giáo viên:
Đối với đánh giá quá trình học và các sản phẩm học tập của học viên như videos bài nói, các bài viết, bài kiểm tra (tests), vv..;. giáo viên cố gắng đưa ra những phản hồi mang tính xây dựng (constructive), kịp thời (timely), cụ thể (specific), và hướng đến mục tiêu học tập (goal-oriented), để giúp học viên hiểu những gì mình đang làm tốt, những điểm mình cần phải cải thiện, và phương hướng cải thiện để tiến bộ rõ rệt. Từ đó, học viên sẽ luôn cảm thấy được lắng nghe, được hỗ trợ, và biết phương hướng cũng như chiến lược học tập rõ ràng mà không còn tâm lý sợ hãi và hoang mang khi gặp khó khăn trong học tập.
3.5. Học viên được trao quyền (empowered) và thực hành tự phản hồi (self-feedback) trong quá trình học:
Việc trao quyền cho người học là một điểm nhấn trong môi trường học tập tại English4us - Linh Sarah. Thay vì đóng vai trò là người tiếp nhận kiến thức thụ động, học viên không những được giải thích mà còn được khuyến khích chủ động đóng góp ý kiến và đưa ra phản hồi về nhiều khía cạnh trong quá trình dạy-học như: nội dung bài học, phương pháp giảng dạy, mục tiêu khóa học, và trải nghiệm học tập nói chung. Cách tiếp cận này không chỉ thể hiện sự tôn trọng người học mà còn góp phần xây dựng môi trường học tập cộng tác và lấy trải nghiệm học tập của học viên làm trung tâm.
Bên cạnh đó, để hướng dẫn kỹ năng tự phản hồi cho người học, một số hoạt động được English4us - Linh Sarah áp dụng bao gồm:
Before - During - After: giúp học viên hình thành nhận thức về mục tiêu học, quá trình thực hiện, và kết quả đạt được.
"Tôi tự hào vì...", hoặc Khung “2 Stars and 1 Wish” (2 điều con làm tốt + 1 điều con muốn làm tốt hơn). Ví dụ: “Điều con làm tốt là: … Một điều khác con tự hào là: … Con ước mình có thể cải thiện thêm ở chỗ: …”
Khung "I used to… but now I…": giúp học viên so sánh trước và sau khi học. Ví dụ: “Con từng sợ nói tiếng Anh, nhưng giờ con đã có thể nói một đoạn ngắn trước lớp.”
Checklist và Rubrics do chính học viên tham gia thiết kế: giúp học viên hiểu, nắm vững, và làm chủ tiêu chí đánh giá của bài tập được giao.
"Exit Ticket": Phiếu phản hồi nhanh cuối buổi học: học viên viết lại điều mình học được, cảm nhận về bài học, và điều muốn cải thiện.
Learning Journal: Nhật ký học tập: học viên ghi lại hành trình học tập, cảm xúc, và chiến lược học hiệu quả của mình.Ví dụ: Hôm nay con học được gì? Con gặp khó khăn gì? Con tự vượt qua như thế nào?
Việc được trao quyền và thực hành tự phản hồi tích cực giúp người học không những nhận diện được điểm mạnh và điểm yếu của bản thân, mà còn hình thành thái độ học tập chủ động, biết đặt mục tiêu và điều chỉnh hành vi học tập phù hợp. Từ đó, học viên dần trở thành người học có chủ đích, có năng lực phản tư và tự định hướng hành trình học tập, phát triển của mình một cách bền vững. Đây cũng chính là tiền đề để nuôi dưỡng tinh thần học tập suốt đời (lifelong learning) - một trong những kỹ năng cốt lõi trong thế kỷ 21.
3.6. Các hoạt động phản hồi tích cực từ bạn học ( cả trong lớp học trực tiếp và trên nền tảng số tương tác):
Trong môi trường học trực tiếp và trực tuyến, học viên được hướng dẫn cách quan sát, lắng nghe, đánh giá và phản hồi tích cực cho bạn học. Thông qua việc ghi nhận nỗ lực và thể hiện sự khích lệ của bạn cùng lớp, học viên có thể sử dụng các mẫu phản hồi đơn giản như “Mình học được từ bạn…” hay “Mình ấn tượng với…”, hoặc thả tim, “like”, bình chọn “sao” cho các bài viết, thuyết trình,... mà mình yêu thích, vv…, học viên phát triển kỹ năng giao tiếp, tinh thần hợp tác và thái độ tôn trọng lẫn nhau; từ đó giúp xây dựng môi trường học tập an toàn và tích cực.
Ghi nhận nỗ lực và thể hiện sự khích lệ của bạn cùng lớp.
3.7. Giáo viên luôn có ý thức rèn luyện và lan tỏa về EQ đến học viên và cả phụ huynh:
Khi nhận thấy học viên gặp khó khăn do ảnh hưởng từ gia đình, giáo viên chủ động trao đổi với phụ huynh để cùng thấu hiểu, khuyến khích cách đồng hành và động viên con thay vì trách mắng. Việc kết nối giữa lớp học và gia đình giúp học viên có môi trường thuận lợi để bình ổn cảm xúc và tập trung vào học tập.
3.8. Năng lực chuyên môn về sư phạm và mô hình học tập thông minh tại English4us - Linh Sarah:
Tại English4us - Linh Sarah, mô hình Smart Blended Language Learning (Lớp học Tiếng Anh tích hợp thông minh giữa học trực tiếp với giáo viên và học online trên nền tảng số) tạo điều kiện cho học viên có không gian riêng và khung thời gian linh hoạt để cá nhân hóa việc học, bình tĩnh luyện tập và nâng cao năng lực tự học tại nhà trên trang web bài giảng điện tử.
Việc từng bước thực hiện các trải nghiệm học tập được thiết kế bài bản giúp học viên chinh phục được từng mục tiêu học tập từ nhỏ đến lớn; từ đó, hình thành và phát triển động lực nội tại (intrinsic motivation) bên trong mỗi học viên, và cuối cùng giúp học viên có thể tự tin bước ra khỏi vùng an toàn của mình.
4. Kết Luận
Đưa việc phát triển EQ vào dạy và học Tiếng Anh không đơn thuần là chiến lược sư phạm, mà là một triết lý giáo dục nhân văn, khi người học được công nhận như một con người trọn vẹn, với cảm xúc, tiềm năng, và bản sắc riêng. Và chính nhờ EQ, người học sẽ không còn bị “mắc kẹt” trong nỗi sợ sai, mà dũng cảm thử nghiệm, kiên trì luyện tập, và khám phá bản thân trong từng bước tiến nhỏ.
Cuối cùng, phát triển EQ không chỉ giúp học tốt Tiếng Anh hơn mà còn là hành trang để mỗi học viên trở thành người biết thấu cảm, có tư duy độc lập, và có kỹ năng học tập suốt đời trong một thế giới luôn biến động.
Thân mến,
Linh Sarah
Comments